Vietnam anlaşması sonrası gözler Asya’da: ABD, Çin rotalarını sıkı takipte

Investing.com – Amerika Birleşik Devletleri ile Vietnam arasında imzalanan yeni ticaret anlaşması, yalnızca iki ülke arasındaki ticaret akışını düzenlemekle kalmadı; aynı zamanda Asya genelinde yürütülen müzakerelere de yön verecek nitelikte bir model oluşturdu. ANZ ekonomisti Khoon Goh’a göre, bu anlaşma Asya’daki diğer ülkeler için bir “referans noktası” teşkil ediyor. Gelir yöntemiyle yeniden yönlendirme (transshipment) üzerinden yapılan ihracatlara dair düzenleme ise, anlaşmanın en dikkat çeken başlıklarından biri oldu.  

ABD Başkanı Donald Trump’ın açıkladığı yeni sistemde, Vietnam’dan doğrudan ithal edilen mallara %20 gümrük vergisi uygulanırken, Çin menşeli olup Vietnam üzerinden ABD’ye yönlendirilen ürünlere %40 oranında ceza niteliğinde vergi uygulanacak. Bu madde, Çinli şirketlere arka kapıdan ABD pazarına giriş yollarını büyük oranda kapatarak, Washington’un Çin’e karşı yürüttüğü stratejik ticaret politikasının bir parçası olarak görülüyor.

Tedarik zincirleri dönüşüyor, ABD baskısı artıyor  

ABD, bu hamleyle Çin’in küresel tedarik zincirlerindeki varlığını sınırlamayı hedefliyor. HSBC Asya Başekonomisti Frederic Neumann, ABD’nin bu tür transshipment uygulamalarıyla Çin’den gelen ürünleri dolaylı yollardan da bloke etmeye çalıştığını vurgularken, ING’nin Asya-Pasifik araştırma başkanı Deepali Bhargava’ya göre özellikle makine, elektronik ve kablo gibi sektörlerde yönlendirilmiş ticaretin güçlü sinyalleri mevcut.  

Vietnam resmi makamlarıysa gümrük denetimlerini sıkılaştırarak menşe belgeleri üzerindeki denetimlerini artırdı. Öte yandan, ABD’nin Çin ile son dönemde geçici de olsa sağladığı ticaret ateşkesi, bu tür düzenlemelerin neden hâlâ kritik olduğunu ortaya koyuyor. Uzmanlara göre Çin-Vietnam üzerinden gerçekleşen yönlendirilmiş ticaret, Vietnam’ın ABD’ye ihracatındaki %26’lık artışta önemli rol oynamış olabilir.

Vietnam Çin’in yerini alabilir mi?  

ABD ile yapılan bu anlaşmada Vietnam hâlâ görece avantajlı konumunu koruyor. Çin’den doğrudan yapılan ithalatlarda ortalama gümrük vergisi %40-50 arasında değişirken, Vietnam’dan gelen ürünlerde %20 vergi oranı uygulanması, bölgedeki sanayi tesislerinin rekabet avantajını sürdürebileceğine işaret ediyor. Ancak bu üstünlüğün korunması, Hindistan ve Endonezya gibi alternatif üretim merkezlerine uygulanacak tarifelere bağlı olacak.  

Özellikle doğrudan Çin’den gelen ürünlerde %10’luk bir düşüş gözlenirken, aynı dönemde Vietnam’ın Çin’den ithalatı %28, ABD’ye ihracatı ise %26 arttı. Bu veriler, Çin ürünlerinin Vietnam üzerinden yönlendirilmeye devam ettiğine işaret ediyor. ABD’nin bu gibi uygulamaları daha sıkı denetleme çabalarının, yalnızca Vietnam’ı değil, diğer Asya ekonomilerini de kapsayacak şekilde genişleyebileceği tahmin ediliyor.  

Uygulamanın etkisi yalnızca tedarik zinciri planlamasıyla sınırlı kalmayacak; aynı zamanda ABD’nin diğer potansiyel ticaret ortaklarına da, Çin’in ekonomik etkisine karşı daha sert durmalarına yönelik bir baskı aracı olarak değerlendiriliyor. Birleşik Krallık ile son yapılan anlaşmada tedarik zinciri güvenliğini önceleyen benzer maddelerin bulunması bu stratejinin çok taraflı yürütüldüğüne işaret ediyor.